Joby Bernabé : Fanm

Joby Bernabé, poète martiniquais, se produit en spectacle et livre alors des pièces où musique, lumière et textes sont au service de la poésie. Ses écrits connaissent une diffusion assez confidentielle, mais Joby Bernabé mérite pourtant d'être connu comme un poète de tout premier plan. On lira ci-dessous un de ses poèmes les plus réussis.

Fanm flè ka tounen nonm an kolibri
Fanm flèch ka pitché nonm an mitan tchè
Fanm fil ka voplé nonm an pwèlzyé yo
Fanm fyèl ka fann fwa nonm èk an kout lang
Fanm fol ka pann tchè nonm an bout branch yo

Fout fanm flè !
Fout fanm flèch !
Fout fanm fil !
Fout fanm fyèl !
Fout fanm fol !

Mé fout fanm fò fout !
Lè fanm fè tan fè fòs pou fò !

Fanm kann ka dousi nonm èk zyé dou yo
Fanm ganm ka vèglé nonm èk lo fa yo
Fanm ranm ka ranmé nonm an tout dlo yo
Fanm lanm ka nenyen nonm an dlo zyé yo
Fanm flanm ka brilé nonm an dé bra yo

Fout fanm kann !
Fout fanm ni ganm !
Fout fanm ranm !
Fout fanm lanm !
Fout fanm flanm !

Mé fout fanm fò fout !
Lè fanm fè tan fè fòs pou fò !

Fanm flo ka tounen fòl pou an babiòl
Fanm trèf ka pèd la kat pou an wa tchè
Fanm fès - voplé - pézé - mi lanmoné-w mamzèl !
Fanm bèf ka trimen vèt anba jouk nonm
Fanm fèb ka chignen chenn an tout chimen

Fout fanm flo !
Fout fanm trèf !
Fout fanm fès !
Fout fanm bèf !
Fout fanm fèb !

Mé fout fanm fò fout !
Lè fanm fè tan fè fòs pou fò !

Dépi avan nanni nannan
Avan prèmyé jénérasyon ki pran soufrans
èk délivrans
non-w té ja ka kouri an van
Ek bétafé léternité.
Solèy batzyé anba an kout zyé-w.
Ou flanbwayé zantray lannuit.
Sèpan lavi rantré an kò-w

Simen vènen lakonésans
Ek i tété-w pa andidan-w.
Nèf lalin plenn anlè bouden-w.
Ou poté chay avan chay fèt.
Gran jou kléré dé bòl jounou-w.
Ou mété nonm asou latè

Ou swen an péyi
Epi chalè-w
Epi laswè-w
Epi lachè-w

Kimoun ki nòz malpalé fanm
Jòdi ta-a anlè tè-ya ?
Ki nonm ki sé palé di fanm
San i pran tan pézé kracha-y
Sètsansyek fwa an fon gòj li ?
Ki fanm ki pa sé sav i fanm
Avan milan

Avan kankan
Avan pawòl masibòl fòl ka simen fyèl èk malkadi
Anba fétay lanmézon nèg ?
Ay ! fanm !
Si ou wè man sé nonmen non-w
Pawòl mwen sé an ti lafimen
Ka filtré anba kannari-w
Lafimen yan ké ay fè chimen-i
Kannari-w la limenm sé félé
Twa wòch-ou-a andwa toujou la

Ou sé rèldo kannòt lavi
Ou sé mamèl divini nonm

Ce poème été publié in Dabò pou yonn..., petit recueil de quelques pages (non paginé), vendu à l'issue des concerts de Joby Bernabé.

On en proposera ici deux traductions :